اشکال مختلطاتاشکال مختلطات یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای شکل‌های به‌دست آمده از ترکیب موجهات مختلف در قیاس است. ۱ - توضیح اصطلاحهرگاه در مقدمات قیاس به جهت قضیه تصریح نشده باشد، آن قیاس را «مطلق» یا «غیرموجّه» خوانند و در صورتی که از قضایای موجّهه تشکیل شده باشد آن را «مختلط» گویند؛ بدین‌سان اشکال قیاس به تَبَع این تقسیم به «اَشکال مطلقات» و «اَشکال مختلطات» منقسم می‌شوند. ۲ - مقایسه اشکال مطلقات و مختلطاتتعداد شکل‌های قیاس مختلط، مانند اَشکال مطلقات چهار تاست. معیار اوّل، دوم، سوم و یا چهارم بودن هر شکل نیز دقیقاً مثل مطلقات است؛ یعنی تابع جایگاه حد وسط در موضوع و محمول، یا مقدم و تالی است، ولی ضروب آنها بیشتر ازضروب اشکال مطلقات است با این بیان که: هر یک از دو مقدمه قیاس، ممکن است به یکی از اصناف جهات (مرکب یا بسیط) موجه شود؛ پس برای هر ضربی از شکلی به تعداد حاصل‌ضرب اقسام موجهات در خودش اختلاط متصور است؛ مثلاً اگر تعداد جهات؛ چنان که معمول است، ۱۳ عدد اعتبار شود، حاصل‌ضرب عدد ۱۳ (۱۳حالت صغرا) در ۱۳ (۱۳حالت کبرا) که ۱۶۹ می‌شود مجموع مختلطات هر ضربی خواهد بود که نتایج هیچ‌یک از صورت‌ها یکسان نیست. پس باید از هر یک از اشکال به استقلال، بحث شود تا نتایج آنها دانسته شود. [۱]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۱۱.
[۲]
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۴۹.
[۳]
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۵۵.
۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اشکال مختلطات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۴. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|